Wednesday, 31 March 2021

විශාදය යනු කුමක්ද?

විශාදය යනු කුමක්ද යන්න හඳුනන්නේ ද? මෙම විශාදය එසේත් නැතිනම් depression අප ජීවත් වනු ලබන ජීවිත කාලය තුළ යම් අවස්ථාවකදී මුණගැසෙන රෝගී තත්ත්වයක්. සමාජය තුළ සිදුවන බොහෝමයක් සියදිවි නසාගැනීම් උදෙසා   හේතු වූයේ ද මෙම විශාදය යන රෝගී තත්ත්වයයි. මෙහිදී depression යනු කුමක්ද යන්න වැදගත් වේ. විශාදය යනු සාමාන්‍ය රෝගී තත්ත්වයක් වන අතර නිසි ප්‍රතිකාර ලබාගැනීම මගින් සුවවන රෝගී තත්ත්වයකි. මෙය කිසිවකු දීර්ඝ කාලයක් මුළුල්ලේ නිශේධනීය ආකල්ප තුළින් පීඩා විඳීම හේතු කර ගනිමින් හටගන්නා වූ රෝගී තත්වයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. 

පසුගිය දා සෙලීනා ගෝමස් සහ ලේඩි ගාගා වැනි සුප්‍රසිද්ධ බටහිර ගායිකාවෝ තමන් විෂාදයෙන් පෙළුණු බවත් එයින් මිදීම පිණිස ප්‍රබල අරගලයක යෙදුණු බවත් ප්‍රසිද්ධියේ හෙළි කළහ.


"මට සිද්ධ උනා ඒකෙන් මිදෙන්න. මට අවශ්‍ය හැම දේම මට තිබුණත් මම ඇතුළතින් සම්පූර්ණයෙන්ම කඩාවැටිලයි හිටියේ. මම කිසි දෙයක් නොවුණු විදිහට හැම දේම කරන්න උත්සාහ කළත් ඒක දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ සඟවන්න උත්සාහ කරනකොට තේරුණා මම මටම හානියක් කරගන්නේ කියලා," ඇමරිකානු සංගීත සම්මාන උළෙළේ දී ජනප්‍රිය ගායිකා සෙලීනා ගෝමස් සිය අත්දැකීම් මාධ්‍ය හමුවේ විස්තර කරන ලදී. 



විෂාදය හටගන්නේ ඇයි?

ඒ ප්‍රශ්නයට නිසැක පිළිතුරක් සොයාගැනීමට තවමත් විද්‍යාඥයන් සමත් වී නැත. යමකුට විෂාදය වැළඳීමට හේතුවන කරුණු නිසැක වශයෙන්ම හඳුනා ගැනීම අපහසුය. යම් පුද්ගලයෙකු අධික ලෙස දුකට පත්වන අවස්ථාවක ඔහු හෝ ඇය මුහුණ දුන් ඒ හැඟීම් පහව නොයා දීර්ඝ කාලීනව පැවතීම විෂාදයට හේතු විය හැකිය. විෂාදය වැළඳීමට එවැනි එක් සිද්ධියක් හෝ හේතු කිහිපයක් වුවත් බලපැවැත්වෙන අවස්ථා තිබෙන බව විශේෂඥ වෛද්‍ය ස්ටීවන් බක්ලි පැහැදිළි කළාය.

"විවිධ හේතු මත පුද්ගලයෙකුට විෂාදයට වැළඳීමේ අවස්ථාව තියනවා. උදාහරණයක් ලෙස එදිනෙදා ඔහු හෝ ඇය මුහුණ දෙන ගෙදරදොර ප්‍රශ්න එහෙමත් නැත්නම් පාසලේ දී මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න. හිරිහැරවලට ලක්වීම වැනි හේතු නිසා තමන් ගැනම නිශේධනීය ආකල්ප ඇතිවෙන්න පුළුවන්."



එදිනෙදා ජීවිතයට විෂාදය බලපාන්නේ කොහොමද?

විෂාදය එක් එක් පුද්ගලයන්ට බලපාන්නේ විවිධ මට්ටම්වලිනි.


කිසිවකු කොතෙක් දුරට විෂාදය හේතුවෙන් පීඩා විඳිනවාද යන්න හරිහැටි විනිශ්චය කළ හැක්කේ ඔවුන්ට දැනෙන හැඟීම්වල ස්වභාවය නිරීක්ෂණය කිරීමෙනි.


කිසිවෙකු දිගු කලක් ශෝකයෙන් කල් ගෙවීමටත්, තවත් රෝගියෙකුට තමන් ගැනම ඉතා දැඩි නිශේධනීය ආකල්ප ඇතිවීමටත් තමන් වටිනාකමක් නොමැති පුද්ගලයෙක්ය යන හැඟීමෙන් පීඩා විඳීමටත් විෂාදය හේතු විය හැකිය.


ඕනෑම සුළු ප්‍රශ්නයක් වුවත් ඔබට හිතවත් කෙනකු සමග බෙදා ගැනීමට පැකිළෙන්න එපා. විෂාදයෙන් ගැලවීමේ ප්‍රථම පියවර එය විය හැකියි."

ඩබ් . ඒ . කේ . එන් විජේසිංහ 

ජනමාධ්‍ය අධ්‍යනාංශය 

කොළඹ වවිශ්වවිද්‍යාලය 

ශ්‍රී පාලි මණ්ඩපය 




Tuesday, 30 March 2021

ලිංගිකත්වය හා ළමා මනස




ලිංගිකත්වය යනු පොදු ලක්ෂණයකි.. මිනිසාගේ මූලික අවශ්‍යතා අතුරින් එකකි. නමුත් මෙම පොදු කාරණාව සමාජයට දැනෙන්නට සලස්වන්නේ කෙසේද යමකුගේ කල්පනාවන් හැඟීම් හැසිරීම් මෙන්ම ස්ත්‍රී ද පුරුෂ ද යන්න ප්‍රකාශ කිරීම තුළින් බාහිර ලෝකයට කෙරෙන ප්‍රකාශය නැතහොත් හැඳින්වීම් ලිංගිකත්වය ලෙස හැදින්විය හැක. 

මෙම ලිංගිකත්වය සහ ළමා මනස යන කාරණාව අධ්‍යතනය  වන විට ප්‍රබල සමාජ ගැටළුවක් බවට පත්වී ඇත. නමුත් මෙය කෙතරම් සමාජය තුළ කතා බහට ලක් කරනු ලැබුවද  තවදුරටත් සමාජය තුළ සිදුවන විවිධාකාරයේ ක්‍රියාදාමයන් වැළැක්වීම  උදෙසා එය අපොහොසත් වී ඇත. ලිංගිකත්වය සහ ළමා මනස යන කාරණාව පිළිබඳව විමර්ශනය කිරීමෙහි දී  ළමයා යන්න වැදගත්ය. අව්‍යාජත්වයේ හා සුන්දරත්වයේ විශ්වමය සංකේතය වශයෙන් ළමයා හඳුනාගත හැකිය. ළමා මනස සෑම අවස්ථාවකදීම කුතුහලයෙන් පෙළේ. 1970 දශකයේ Michael Rutter ගේ පර්යේෂණ කටයුතු හේතුකොට ගනිමින් ළමා මනෝවිද්‍යාවේ විශාල වෙනසක් 1980 වකවානුවේ සිදු විය. මේ සඳහා පළමු සමීක්ෂණය 1970 දී ලන්ඩන් සහ   Isle of wight නගරවල වයස 9 සිට 11 දක්වා  වූ ළමුන් මගින් සිදු කෙරිණි. මේ මගින් ළමා මනෝ විද්‍යාවට අදාළ වැදගත් ප්‍රශ්න රාශියක් කේන්ද්‍ර ගත කර තිබිණ. 

ලිංගිකත්වය සම්බන්ධයෙන් ළමා මනස පිළිබඳව අධ්‍යනය  කරන විට දී බෙහෙවින් කුතුහලය ජනනය කරනු ලබන මානසිකත්වයක් ඔවුන් සතුවේ.  පාසල් අධ්‍යාපනය සහ පවුල තුළින් දරුවාට නිසි ලිංගික අධ්‍යාපනයක් මඟින් ලිංගිකත්වය පිළිබඳව ස්ථිරසාර ප්‍රථුල  සංජානනයක් ලබා දෙන්නේද යන්න පිළිබඳව අධ්‍යතනය  වන විට ප්‍රබල ගැටළුවක් මතුවී තිබේ. 

පාසල් අධ්‍යාපනය මඟින් විවිධ විෂයයන් හරහා ළමුන් වෙත ලිංගික අධ්‍යාපනය ලබාදීම සඳහා  උත්සාහ දරා ඇත. එහිදී ළමුන් තුළ ඇති කුතුහලය කෙතරම්දයත්  එම කෘති තමා අත පත් විගස එම ළමුන් සැනින් අවධානය යොමු කරන්නේ තමනට කුතුහලය ගෙන තුන් එම පරිච්ඡේදය වෙතය. නමුත් වත්මන් ගුරුවරුන් සිය අවධානය අවම වශයෙන් යොමු කරන්නේ ද අදාළ පරිච්ඡේදය වෙතටය. මේ සමාජය තුළ කතාබහට ලොක් නොකළ ද ප්‍රබල ගැටළුවකි. 


මෙම ලිංගික අධ්‍යාපනය නිසි පරිදි ළමුනට නොලැබීම හේතු කර ගනිමින් ළමා අපචාර යන ට සහ ලිංගික හිංසන වලට හිංසන වලට ළමුන් වැඩි වශයෙන් ගොදුරු වීම වළක්වා වලක්වා ගත නොහැක. ළමා අපචාර යනු ළමයාගේ කායික මානසික වර්ධනයට මෙන්ම සෞඛ්‍යයට හානි වන ලෙස ළමයා වේදනාවට පත් කරවන අයහපත් ක්‍රියාවන් ය. ළමා අපචාරයන් අතුරින් ළමයාට මානසික වශයෙන් ප්‍රබල බලපෑමක් කළ හැකි වන්නේ ලිංගික අපචාර හරහා ය. එය එම දරැවාගේ ජීවිත කාලය තුළටම වලංගු විය හැකි කාරණාවක් විය හැක. ලිංගිකත්වය සම්බන්ධයෙන් සහානුභූතිය ළමයා තුළ ගොඩනැඟීම වැදගත් වේ. එමගින් සමාජය තුළ ළමයා සම්බන්ධයෙන් නිර්මාණය වන ගැටලු රැසක් අවම කර ගැනීමට හැකියාව ඇතිවේ. 

ඩබ්.ඒ.කේ.එන් විජේසිංහ 
ජනමාධ්‍ය අධ්‍යනාංශය 
කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලය 
ශ්‍රී පාලි මණ්ඩපය 

 

ගවේෂණාත්මක වාර්තාකරණය

ගවේෂණාත්මක වාර්තාකරණය ගවේශනාත්මක වාර්තාකරණය යනු කිසියම් සිද්ධියක්, අවස්ථාවක් හෝ පුද්ගලයෙකු පිලිබඳ ගැඹුරින් සොයා බලා වාර්තා කිරීම...