මානසික ආතති ඇති වීම සඳහා ජන මාධ්‍යයේ ක්‍රියාකාරිත්වය ද හේතු වෙයි.
අධි අතන යෙ සිව්වන ආණ්ඩුව ලෙසින් නම් කරන්නේ ජනමාධ්‍යයි. මිනිසාගේ තොරතුරු පිපාසය සංසිඳුවීම උදෙසා ජනමාධ්‍ය මගින් ඉටු කරනු ලබන මෙහෙවර අතිමහත්ය. ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය හමුවේ ප්‍රධාන ජනමාධ්‍ය ත්‍රිත්වයක් හඳුනාගත හැකිය. වර්තමානයේ පවතින මාධ්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වය සමාජ ක්‍රමය තුල අධිපතිත්වයක් ජනමාධ්‍ය මගින් ඉස්මතු කරනු ලබයි. එම අධිපතිවාදය මීඩියා හෙජමොනිය යන සංකල්පය නමින් නම් කළ හැක.
එය හරහා ග්‍රාහකයා කිසියම් වහල් භවයකට නැතුව කර ගැනීම උදෙසා ප්‍රයත්න දන්න ආකාරය ජනමාධ්‍ය ජන මාධ්‍ය ක්‍රියා කරනු ලබන ආකාරය අනුව පැහැදිලි වේ.
අතීතයේ මෙන් ඔබ විසිඑක්වන සියවස පැමිණෙන විට ආර්ථික බලපෑම සමාජ ක්‍රියාකාරීත්වය හමුවේ විශාල වශයෙන් මාධ්‍ය ගණනාවක් බිහිව ඇත. ග්‍රාහකයන් හට තමන් තොරතුරු ලබා ගත යුත්තේ කුමන ජනමාධ්‍ය මගින් ද යන්න උභතෝකෝටික ප්‍රශ්නයට මුහුණ දීමට සිදුව ඇති අතර ම එකම සිදුවීම සම්බන්ධයෙන් තොරතුරු ලබා ගත හැකි මාධ්‍යයන් විශාල ප්‍රමාණයක් විශ්ව ව්‍යාප්ත වී ඇත.
ඒ හරහා සත්‍යය මෙන්ම අසත්‍යද විවිධාකාරයේ හැඩ රාමු තුලින් සමාජ ගත කිරීමගත කිරීමට ද බොහෝ ජනමාධ්‍ය පෙළඹී තිබේ එය ප්‍රබල ලෙස සමාජය තුළ පීඩනයක් එල්ල කරන්නකි.
අද්‍යතනයෙහි ජනයා තම ජීවන චර්යාවද ජනමාධ්‍ය හේතුවෙන් වෙනසකට භාජනය කොට ගෙන ඇත. එහිදී ජනමාධ්‍ය මගින් මිනිසා පාලනය කරන ආකාරය මනාව හඳුනාගත හැකිය. මෙමගින් මානසික ආතතිය ඇති වීම සඳහා ජනමාධ්‍යයේ ප්‍රබල ක්‍රියාකාරිත්වය හේතු වී ඇත. ජනමාධ්‍ය යනු කිසියම් රටක වගකීමක් සහිත ආයතනයකි. එවැනි ආයතන මගින් ග්‍රාහකයා තුළ මානසික ආතතිය රෝපණය කළ යුතුය. මේ අද්‍යතන සමාජයේ කතාබහට ලක් කළ යුතු කාරණාවකි.
මානසික ආතතිය යනු
What is stress
Stress is the feeling of being overwhelmed or unable to cope with mental or emotional pressure.
මානසික ආතතියේ ලක්ෂණ (How can identify the sign of stress)
නිරන්තර කනස්සල්ල හෝ කාන්තාව පිළිබඳ හැඟීම් (Feelings of constant worry or anxiety )
යටපත් වී ඇති හැඟීම් (Feeling of being overwhelmed)
අවධානය යොමු කිරීමේ අපහසුතාව (Difficulty concentrating)
මනෝභාවය වෙනස් වීම (Mood swing)
කෝපයක් හෝ කෙටි කෝපයක් තිබීම (Irritability or having a shirt temper)
ලිහිල් කිරීමට අපහසු වීම (Difficulty Relaxing)
මානසික අවපීඩනය (Depression)
හීන ආත්මඅභිමානය (lowself esteem)
ජනමාධ්‍ය ග්‍රහකයන් කුඩා ළමුන් හෝ වැඩිහිටියන් විය හැකිය. නමුත් ඇතැම් ජන මාධ්‍යයන් ඉලක්ක ග්‍රහකයන් නොසලකා හැර කටයුතුකරන ආකාරය හඳුනාගත හැකිය. ඒ සඳහා ජනමාධ්‍ය සංදේශ ප්‍රබල බලපෑමක් සිදු කරනු ලබන ආකාරය ද හඳුනාගත හැකිය. මානසික ආතතිය ඇති කිරීම උදෙසා ජනමාධ්‍ය සංදේශ ඉවහල් වේ.
කිසියම් පුද්ගලයකුට පවතින මානසික ආතති තත්වයක් සමනය කර ගැනීම උදෙසා ජනමාධ්‍ය ඵලදායීව භාවිතා කළ හැකිය. ඒ සඳහා ග්‍රාහකයා නිසි මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවයකින් (Media Literacy) හා නිසි මාධ්‍ය අධ්‍යාපනයකින් සමන්විත වීම වැදගත් කාරණාවකි.
මෙම මානසික ආතතිය පිළිබඳව පිළිබඳ විමර්ශනයට භාජනය කිරීමෙහි දී මානසික ආතතිය ඇති කිරිම සඳහා හේතු වන ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබඳව විමසා බැලීම වැදගත් වේ.
ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය (Media Activism)
සමකාලීන සංහතික මාධ්‍ය ක්‍රියා කරන ආකාරය ශාස්ත්‍රීය වෘත්තීය හෝ ග්‍රාහක තලයේ සිට විමසන විට ජනමාධ්‍යවලින් විය යුතු යැයි සිතන සහ ඉගෙනගත් ප්‍රමිතිතීන් නිර්ණායකයන් මාධ්‍ය භාෂාව සමාජයට සිදුවන කාර්යභාරය පිළිබඳ ආදිය පිළිබඳව විමසිලිමත් දෑසින් බලන විට සමාජ යථාර්ථයට සාපේක්ෂව ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය සෑම ජනයාම ප්‍රශ්න කළ හැකි තත්වයට පැමිණ ඇත.
ස්පිනෝසා නම් දාර්ශනිකයා වරක් පැවසුවේ අප යම් දෙයක් දෙස බලා එය අපට අදාළ කරගනිමින් සතුටු වීම හෝ කණගාටු වීම නොව වැදගත් වන්නේ ඒ තේරුම් ගැනීම බවයි.
විශේෂයෙන්ම ජනමාධ්‍ය ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය උදෙසා විශාල නිදහසක් හිමිව ඇත. කැමති අදහසක් මාධ්‍ය කරුවන්ට පැවසිය හැක. ජන විඥානය උදෙසා බලපෑමක් කිරීමට ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වයට හැක. විශේෂයෙන්ම රාජ්‍ය ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකය බලපෑම් කළ හැකි ප්‍රබල සංරචකයක් ලෙස ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය හැඳින්විය හැකිය.
ජනමාධ්‍ය මෙහිදී ක්‍රියා කරන්නේ සමාජ ආයතන ලෙසය. එහි ප්‍රධාන ලක්ෂණ වන්නේ එහි ධනේශ්වර ආර්ථිකයත් සමග බිහිවී වර්ධනය වී පරිණාමය වන ප්‍රපංචයක් වීමයි. එසේම ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ඇති රීතීන් නියමයන් හැසිරීම් ආදී සියලුම ලක්ෂණ එයාකාරයෙන්ම හෝ ඊට ඉතාමත් ආසන්න ස්වරූපයෙන් මෙම නූතන ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාත්මක වේ.
එවිට ධනවාදයේ මූලික ලක්ෂණය වන ලාභ ඉපැයීම මෙම ජනමාධ්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය හරහා අනුගමනය කරමින් පවතී. වැදගත්ම කාරණය වන්නේ ධනවාදය තුළදී නිෂ්පාදනය කෙරෙන වෙළෙඳ වටිනාකමක් දිය හැකි ජනතාව ආකර්ෂණය කරගන්නා නිපැයුමි ය. එහිදී ධනවාදය මගින් ක්‍රියාත්මක වන බහුජාතික සමාගම් සිය වාහකයක් ලෙස ජනමාධ්‍ය යොදා ගනු ඇත.
ඒ අනුව මාධ්‍ය, මාධ්‍යවේදියා ඔවුන්ගේ පඨිත ග්‍රාහකයා ඔවුන් අතර ඇති සම්බන්ධතාව ආදී සියල්ල වෙළඳ කරණය වීම ආරම්භ වී ඇත.
එය ඇතැම් විට මාධ්‍ය පිළිබඳව ඇති සම්භාව්‍ය ප්‍රවේශ සඳහන් වන අයුරින් මාධ්‍යයේ වගකීම සමාජ සංවර්ධනය සඳහා මෙන්ම මෙන්ම මනුෂ්‍යයන්ගේ බුද්ධිය ආධ්‍යාත්මය වර්ධනය ට තොරතුරු සම්පාදනයට දෛනික කටයුතු පහසු කිරීම කිරීමට වැදගත් වන නූතනවාදී ආයතනය යන සංකල්පයෙන් මිදී යයි.
මෙම මදි ක්‍රියාකාරීත්වය හරහා හා ආර්ථික හරහා ආර්ථික සමාජය පුද්ගලයන් සහ යහපැවැත්ම සඳහා ප්‍රබල බලපෑමක් කරනු ලබන අතර එවැනි කාරණා සියල්ලෙහිම බලපෑම මගින් ග්‍රාහකයාගේ මානසික ආතතිය දිනෙන් දින වර්ධනය වන බව හදුනා ගත හැක.
පුහුණු ජනමාධ්‍ය වේදිනී
ඩබ් ඒ කසුනි විජේසිංහ
ජනමාධ්‍ය අධ්‍යනාංශය
කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලය
